Met een totaal aantal van 49 kraanvogelparen is er sprake van een kleine stijging in Nederland. Dit broedjaar bouwden circa 45 paren een nest en legden eieren. Daaruit zijn minstens 50 kuikens geboren waarvan er uiteindelijk 33 zijn uitgevlogen. Een mooi resultaat. Hierna het verslag van het kraanvogelbroedjaar 2023.
Nat en wisselvallig en dat is precies wat kraanvogels nodig hebben!
Het broedsucces in 2021-2023 is veel beter dan tijdens de droge jaren van 2018-2020. Dit jaar is de overvloedige regen in het voorjaar belangrijk geweest voor het broedsucces.
De winter 2022/23 is zacht en zonnig met een normale hoeveelheid neerslag. De start van het broedseizoen tot in de eerste helft van mei was nat. Door het wisselvallige weer kwamen er minder bezoekers in het broedgebied en dat is gunstig voor paren en families kraanvogels die zich vestigen, broeden of rondscharrelen met kuikens.
De droogte in mei en juni werd afgelost met buien in juli en begin augustus. Eind augustus werd het opnieuw wisselvallig en nat. Voor de vakantieganger en recreant niet leuk, maar juist daarom des te prettiger voor kraanvogels.
Landelijk kleine veranderingen
In 2023 zijn er landelijk kleine veranderingen. Noord-Nederland versterkt haar positie met vijf paren, en groeit naar een aantal van 37. En nog steeds is de rek er niet uit. Er liggen goede mogelijkheden in grote boswachterijen met heide en vennen, beekdalen, gebieden die zijn ingericht als waterberging en natuurontwikkeling.
In de rest van het land zijn twee paren minder geteld dan het jaar ervoor. In het midden en oosten van het land gaat het om tien paren (-1) en het zuiden moet het met twee paren doen (-1). De verwachting voor de rest van Nederland is op dit moment niet positief, omdat er vrijwel overal activiteiten van mensen zijn. Hoe het zich werkelijk ontwikkelt, gaan we zien.
Hoogveengebieden hofleverancier
In totaal hadden circa 45 paren een nest met eieren; daarvan kregen er 32 kuikens. Er zijn 50 kleine kuikens geteld, waarvan 33 zijn uitgevlogen (gemiddeld 0,73 kuiken per broedpaar met legsel). Een prima resultaat. Het aantal uitgevlogen jongen per gebied varieert sterk. Een paar gebieden steken er met kop en schouders bovenuit: Korenburgerveen, Haaksbergerveen, Fochteloërveen en het Drents Friese Wold. Hoogveengebieden blijven de hofleverancier van kuikens.
Gemiddeld broedsucces per broedpaar met legsel in Nederland in 2018-2023
De aantallen in Drenthe blijven groeien
In Drenthe en Friesland zijn 37 paren met een territorium vastgesteld, waarvan 34 met een nest. Het Fochteloërveen (10), het Dwingelderveld (6 broedparen en 1 territorium) en het Drents-Friese Wold (7 broedparen en 1 territorium) vormen de kern van het verspreidingsgebied. Hier zit de helft van alle broedparen in Nederland.
In het kerngebied treden kleine verschuivingen op, en er wordt geknokt om de beste broedplaatsen. Hoge waterstanden maken broedplaatsen buiten de bezette natuurgebieden geschikt om te broeden.
Geregeld zijn er uitdagers die een plek proberen te bemachtigen o.a. in het Fochteloërveen
Het Fochteloërveen loopt voorop met tien broedparen in 2023 en een record van acht uitgevlogen jongen. In het Drents- Friese Wold vlogen zes jongen uit bij acht paren. Het begon hier destijds met broedparen in het Doldersummerveld en Wapserveld, maar tegenwoordig broeden de kraanvogels verspreid in het natuurgebied van 6.000 hectare met bos, natte heide, vennen, een beekdal en natuurontwikkeling. In het Dwingelderveld zijn drie kuikens uitgevlogen bij acht paren. Het broedsucces is hier de laatste jaren mager.
Man begeleidt twee volgroeide kuikens in het Fochteloërveen. 28 juli 2023. Foto: Herman Feenstra
Er zitten in 2023 ook (broed)paren in de omgeving van Norg (2), Holtingerveld (1), Hijkerveld (1), Hart van Drenthe (3) en het Bargerveen (2). Nieuw is een broedpaar in Boschoord; onderdeel van het Drents- Friese Wold, Scharreveld (1) en Mantingerveld (1).
In Boschoord, Mantingerveld en Scharreveld zijn kuikens gezien. De kuikens in Boschoord en op het Scharreveld hebben het niet gered. In het Mantingerveld zijn halfwas kuikens gezien op 26 juli, en eind augustus is een paar met één uitgevlogen jong gezien.
In het Holtingerveld en in Norg verliezen paren de kuikens. In het Holtingerveld verdwijnen de kuikens al snel na de uitkomst. Eén van de paren bij Norg heeft twee kuikens, waarvan het eerste na vier weken, en het tweede na zes weken verdween.
Op het Hijkerveld worden twee kuikens gezien, waarvan later één dood is aangetroffen en de ander is uitgevlogen. In het Hart van Drenthe zitten paren in Elp (1) en in de Holmerts-Halkenbroek (2). In het beekdal van de Holmerts- Halkenbroek verliest één paar de kuikens na een week. Het andere paar houdt stand en krijgt na twee mislukte legsels, bij de derde poging twee kuikens, die eind augustus vliegvlug zijn.
In het Bargerveen wil het maar niet vlotten met paren en broedsucces. Het blijft opmerkelijk, aangezien er aan de andere kant van de grens paren in de wachtrij staan. In Zuidwolde zit een territorium (1), en dat is vaak een voorbode van een definitieve vestiging. Datzelfde geldt mogelijk voor het Leggelderveld. Hier zit halverwege mei een paar, mogelijk afkomstig uit het Drents-Friese Wold, na een mislukte poging daar?
Overijssel en Gelderland goed voor tien paren en 11 uitgevlogen jongen, waarvan 7 in het Korenburgerveen
De populatie in Duitsland breidt zich verder uit naar het westen. Tegen de Nederlandse grens aan zitten meerdere paren. Het aantal broedparen in Overijssel neemt met één paartje af. In Overijssel en Gelderland samen gaat het om tien broedparen. In Overijssel zitten territoria in de Engbertsdijksvenen (1), Haaksbergerveen (2), Wierdense veld (2) en de Zunasche heide (1-2).
Kraanvogelpaar met jongen in de buurt van het Haaksbergerveen. Augustus 2023. Foto: Roy Dear
In het Haaksbergerveen zijn bij twee paren drie kuikens uitgevlogen. In de Engbertsdijksvenen is eind augustus één kuiken uitgevlogen. In het Wierdense veld had een paar één kuiken, maar tijdens vervolgwaarnemingen ontbrak het. Op de Zunasche heide is tot tweemaal toe een paar met één kuiken gezien dat na 4-6 weken verdween. Mogelijk is hier zelfs sprake geweest van twee verschillende paren (mededeling Rick Ruis).
In Gelderland broeden kraanvogels in het Korenburgerveen (4) en vliegen zeven kuikens uit. In het Korenburgerveen gaat het om drie paren met twee kuikens, en een paar met één kuiken. Opnieuw een heel mooi resultaat in dit hoogveengebied.
Broedpaar met kuikens in het Korenburgerveen in 2023. Foto: Dick Kuiperij
Noord-Brabant en Limburg twee paren en één kuiken uitgevlogen
In zowel de Mariapeel (1 territorium) als de Deurnsche Peel (1) zit een paar. Er is succesvol gebroed in de Deurnsche Peel en één kuiken grootgebracht; dit is het eerste uitgevlogen jong in Noord-Brabant!
Kraanvogelpaar met kuiken, Deurnsche Peel 2023 Foto: Jan van de Kam
Kans op hiaten in de tellingen neemt toe
Gezien het goede broedsucces in de afgelopen drie jaren in Nederland is de verwachting hoog gespannen voor de komende jaren. In 2021-2023 zijn in totaal 80 jongen uitgevlogen in Nederland! Net over de grens zitten paren in Duitsland ter hoogte van Drenthe en Overijssel (ornitho.de).
De jaaroverzichten van de kraanvogels in 2001-2023 zijn vrijwel compleet. Met een groeiende populatie is dat in de toekomst niet langer vanzelfsprekend. De kans op hiaten wordt groter naarmate de populatie kraanvogels toeneemt en zich over Nederland verspreidt. Daarbij speelt mee dat kraanvogels in de broedtijd uiterst behoedzaam zijn en ondanks hun grootte gemakkelijk kunnen worden gemist. En net als overal in Nederland is sprake van vergrijzing onder de BMP tellers die vaak vele jaren, duizend(en) hectares onder de loep hebben genomen.
Kraanvogels op de Veluwe?
Op waarneming.nl wordt begin augustus melding gemaakt van een paar met twee kuikens op de Hoge Veluwe. Mogelijk komt dit paar uit het Korenburgerveen? Ook vorig jaar werd hier een paar met één kuiken opgemerkt.
Heeft u aanvullingen op deze lijst, of op dit verslag, geef deze dan s.v.p. door via info@kraanvogels.net. Hartelijk dank!
Kraanvogelwachters bedankt!
Tot slot: dank aan alle kraanvogelwachters en andere liefhebbers! Op https://www.kraanvogels.net/contactpersonen-kraanvogelgebieden/ vindt u een overzicht van de broedgebieden en de contacten ter plekke.
Wil u meer lezen over de ontwikkeling van kraanvogels in Nederland zie: Klik hier
Nagekomen berichten uit Overijssel
bericht van Roy Dear
Het jong van het paar in het Haakbergerveen met 1 kuiken heeft het helaas niet gehaald. Het had een gebroken vleugel en is door iemand gevangen en bij een boer in de omgeving afgeleverd. Met de dierenambulance is het jong naar een dierenarts gebracht, en die hem heeft laten inslapen.
bericht van Peter van den Akker
Voor Twente mis ik een territorium bij Twickel. In 2022 heeft dit paar gebroed maar zijn geen jongen gezien. Vermoedelijk in de nestfase mislukt. In 2023 was er weer een paar aanwezig dat pas in de maand juni verdween.