Het is al vaak misgegaan op de Fochteloërveenweg, met kikkers, slangen en zoogdieren, maar tot op heden bleef de kraanvogel gespaard. In mei 2018 is er een nieuw dieptepunt. Ditmaal zijn twee kraanvogelkuikens gesneuveld, als gevolg van verkeers- en recreatiedruk.
De Fochteloërveenweg loopt door het unieke wetland Fochteloërveen. Om de weg autoluw te krijgen, is de weg rond de eeuwwisseling versmald en zijn drempels aangelegd.
Verbeteringen zijn teniet gedaan
Hoopgevende maatregelen die echter een aantal jaren geleden door de gemeente Oostellingwerf weer teniet zijn gedaan. Door het aanbrengen van een nieuwe asfaltlaag is de weg breder en drukker geworden. Bovendien is het effect van de “drempels” nagenoeg verdwenen, waardoor er hard wordt gereden. Handhaving is er niet.
Het Fochteloërveen wordt van alle kanten ingesloten. Ondanks het beschermingspredicaat Natura 2000 worden de rust en stilte in het reservaat doorbroken met vliegroutes van en naar luchthaven Eelde. Tegelijkertijd blijft op de grond de verkeer- en recreatiedruk toenemen. Doelen van kwalificerende niet-broedvogels Natura 2000 worden niet meer gehaald en “gewone” soorten krijgen weinig bescherming. Eerder verschenen al berichten op de site over de sterfte van duizenden kikkers en honderden slangen. Ook vogels en zoogdieren vinden te vaak de dood op de weg.
In mei 2018 is een nieuw dieptepunt bereikt. Nu zijn de eerste kraanvogelkuikens gesneuveld, omdat ze niet kunnen oversteken vanwege de drukte op de Fochteloërveenweg.
11 mei 2018, 22.00 uur: ouders raken gescheiden van de kuikens
Om 22.00 uur roept in het donker een paar kraanvogels naast de werkschuur van Natuurmonumenten. Als ik ga kijken, zie ik ze staan op het asfalt van de Fochteloërveenweg. Het kuiken is er niet bij.
De kraanvogelfamilie was al vanaf 18.30 uur bezig met een poging om over te steken, om bij de slaapplaats te komen in het hoogveen. Tevergeefs, want ze zijn continu belemmerd door het drukke verkeer van auto’s, motoren of andere voertuigen, en nieuwsgierige recreanten en fotografen.
Auto’s en mensen belemmeren de oversteek
Er gebeurt steeds hetzelfde. Als het even rustig is, loopt de familiekraanvogel naar de rand van de weg om te kijken of de kust veilig is. Eén auto stopt, omdat kraanvogels langs de weg de aandacht trekken. Nog een paar auto’s stoppen, mensen stappen uit, beginnen foto’s te maken en de kraanvogels beginnen te roepen. Het alarm dat bedoeld is voor kuikens en partner, zou ook voor de nieuwsgierige mensen het signaal moeten zijn om te vertrekken. Deze hebben echter geen notie van wat er gebeurt en wat de impact is van hun aanwezigheid.
Zelf sta ik op een paar honderd meter afstand te kijken. Ongerust, omdat er ook de vorige nacht grote paniek was bij de familie kraanvogel. Wat bleek? Het oudste kuiken lag dood in de tuin en inmiddels heb ik een vermoeden waardoor het is gekomen. Gaat vanavond hetzelfde gebeuren?
De op papier autoluwe weg is drukker dan ooit geworden, ook vroeg in de ochtend en ’s avonds laat raast er sluipverkeer voorbij.
Nog een auto sluit zich aan bij de groep mensen. De kraanvogelouders worden steeds nerveuzer, lopen weer van de weg af, het pitrusveld in en alarmeren opnieuw luid. Nog steeds is er niemand die op het idee komt om te vertrekken.
Voor mij is dit het moment om de mensen, na een korte uitleg, te vragen om door te rijden, of op een paar honderd meter afstand te gaan kijken. Er is begrip voor en al vlot is iedereen vertrokken. Echter, een minuut later stopt de volgende auto en meteen daarna nog één. Weer ga ik terug om ook deze mensen te vragen door te rijden en de familie kraanvogel een kans te geven om over te steken.
Het is nu al bijna donker en de kraanvogels zijn nog geen meter opgeschoten.
Het kuiken loopt achter het vrouwtje (rechts).
Ingrijpen. Zal het kuiken het redden?
Het kuiken loopt alleen in het donker achter het faunascherm en is ten dode opgeschreven. Waarschijnlijk zal zich herhalen wat de vorige nacht is gebeurd. Hoewel ik niet voor ingrijpen ben, kan dit zo niet langer. Er is overleg met de beheerder van de Vereniging Natuurmonumenten. De kraanvogelouders moeten van de weg af en het kuiken de weg over.
Snel loop ik langs het faunascherm; een aanhoudend gepiep wijst me de weg. Binnen een minuut heb ik een vrij mager kuiken te pakken en zet dit aan de andere kant van de weg. Nu snel weg, lichten uit in huis en rust. Nog een paar keer roepen de ouders, daarna wordt het stil en lijkt de familie herenigd.
De volgende ochtend staan de ouders weer aan de andere kant van de weg. Als ik om 5.20 uur vertrek, komen de eerste bezoekers al weer aantuffen. Om een uur of 10.00 zie ik de ouders niet meer voeren en om 15.00 uur vliegen ze naar het veen en weer terug. Op zoek naar het kuiken? Ook het tweede kuiken is weg.
Wat is er 10 mei dan waarschijnlijk gebeurd?
Op 10 mei waren er veel landbewerkingen nabij de slaapplaats van de kraanvogelfamilie. Mogelijk is dit de reden geweest waarom ze naar een alternatieve slaapplaats op zoek zijn gegaan. De twee kuikens waren nog geen week oud; bruine plukjes dons die 11 weken helemaal van de ouders afhankelijk zijn. Ook nadat ze kunnen vliegen, blijven ze tot het volgende voorjaar bij de ouders.
Voor mijn overburen mocht dit niet zo zijn. Die nacht is het oudste kuiken de ouders kwijt geraakt, mogelijk onderkoeld geraakt en gestorven.
Ook op de avond van 10 mei stonden er meerdere auto’s stil op de plek waar de kraanvogels wilden oversteken. Ik zat in huis, zag auto na auto stoppen en hoorde de kraanvogels alarmeren. Je hoopt maar dat de auto’s snel vertrekken en er rust komt. Ook die avond was de stroom van verkeer en recreanten de reden dat de kraanvogels de weg niet over gingen. Een bevestiging hiervan kreeg ik van bezoekers die verbaasd zeiden dat de kraanvogels gisteren ook al zo dichtbij de weg stonden.
Klagende contactroep
In de nacht van 10 op 11 mei word ik gewekt door de klagende contactroep van de kraanvogels. Dat gaat je door merg en been. Buikpijn heb ik ervan. Vooral omdat ik weet dat dit voorkomen had kunnen worden. Nee, had móeten worden. Waar is anders die beschermende Natura 2000 status voor?
Het ene moment is het geluid vlakbij, daarna klinkt het op honderden meters afstand. De hele nacht blijven de ouders zoeken en roepen; allemaal pogingen om contact te krijgen met hun kuiken(s). Zij weten blijkbaar nog niet dat het tevergeefs is.
De maat is vol
Ik wel. Net zoals ik ook weet dat voor mij de maat vol is. De verkeer- en recreatiedruk hebben teveel kostbare slachtoffers geëist op de Fochteloërveenweg. Het is hoog tijd dat er stappen vooruit worden gezet door de bestuurders van “duurzaam” Oostellingwerf. Of dat ook gebeurt? Eerlijk gezegd heb ik er weinig vertrouwen in.